ข้อเข่าเสื่อม (Osteoarthritis) เป็นโรคที่เกิดจากการสึกหรอของกระดูกอ่อนในข้อเข่า ทำให้เกิดอาการเจ็บปวด ข้อตึง และความยากลำบากในการเคลื่อนไหว ข้อเข่าเสื่อมเป็นหนึ่งในโรคที่พบได้บ่อยในวัยทำงาน ซึ่งไม่เพียงแต่ผู้สูงอายุที่มีความเสี่ยงเท่านั้น แต่ผู้ที่มีพฤติกรรมการทำงานที่ไม่ถูกต้องก็อาจเสี่ยงต่อการเกิดข้อเข่าเสื่อมได้เช่นกัน ข้อเข่าประกอบด้วยกระดูกสามส่วน คือ กระดูกต้นขา (Femur), กระดูกหน้าแข้ง (Tibia), และกระดูกสะบ้า (Patella) มีชั้นกระดูกอ่อนที่ช่วยลดแรงเสียดสีและช่วยในการเคลื่อนไหว หากกระดูกอ่อนเหล่านี้ถูกทำลายหรือสึกหรอ การเคลื่อนไหวจะเกิดการเสียดสี ทำให้เกิดการเจ็บปวด
ปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้ข้อเข่าเสื่อมในวัยทำงาน
- การนั่งทำงานเป็นเวลานาน โดยเฉพาะผู้ที่ทำงานในออฟฟิศ นั่งอยู่หน้าจอคอมพิวเตอร์เป็นเวลานาน ๆ โดยไม่ได้เปลี่ยนอิริยาบถก็เป็นอีกหนึ่งปัจจัยที่ทำให้เกิดข้อเข่าเสื่อมได้
- การทำงานที่ต้องเคลื่อนไหวซ้ำ ๆ การทำงานที่ต้องเคลื่อนไหวหรือใช้ข้อเข่าในลักษณะซ้ำ ๆ เช่น การขึ้นลงบันไดบ่อย ๆ หรือการเคลื่อนไหวที่ก่อให้เกิดแรงกระแทกซ้ำ ๆ บนข้อเข่าก็เป็นอีกหนึ่งปัจจัยเสี่ยง
- งานที่ต้องยืนหรือเดินเป็นเวลานาน ผู้ที่ทำงานในสายอาชีพที่ต้องยืนหรือเดินตลอดทั้งวัน เช่น พนักงานร้านค้า พนักงานโรงงาน หรือนักวิ่งส่งของ มีความเสี่ยงสูงที่ข้อเข่าจะเสื่อมสภาพเร็วกว่าคนทั่วไป เพราะข้อเข่าต้องรับน้ำหนักและแรงกดตลอดเวลา
- การใช้งานข้อเข่าอย่างหนัก ผู้ที่ต้องยกของหนัก ยกน้ำหนักเกินพอดีจะเพิ่มแรงกดบนข้อเข่า ส่งผลให้กระดูกอ่อนสึกหรอเร็วยิ่งขึ้นมีความเสี่ยงที่จะเกิดข้อเข่าเสื่อมเร็วกว่าผู้อื่น
การป้องกันข้อเข่าเสื่อมในวัยทำงาน
- ปรับท่านั่งและท่าทางในการทำงาน ควรปรับเปลี่ยนท่านั่งหรืออิริยาบถระหว่างทำงานให้ถูกต้อง เพื่อลดแรงกดบนข้อเข่า เช่น การนั่งทำงานหน้าจอคอมพิวเตอร์ให้มีการพักเปลี่ยนอิริยาบถทุก ๆ 30 นาที
- หลีกเลี่ยงการยกของหนัก หากจำเป็นต้องยกของหนัก ควรใช้วิธียกของที่ถูกต้อง โดยใช้กำลังจากขาแทนการใช้แรงจากหลังหรือข้อเข่าโดยตรง
- เสริมสร้างกล้ามเนื้อ การออกกำลังกายเพื่อเสริมสร้างกล้ามเนื้อบริเวณขา โดยเฉพาะกล้ามเนื้อต้นขา จะช่วยให้ข้อเข่ามีแรงพยุงและลดการเสียดสีของกระดูกข้อเข่า
- ออกกำลังกายที่เหมาะสม การออกกำลังกายที่ไม่หนักจนเกินไป เช่น การเดิน การปั่นจักรยาน หรือการว่ายน้ำ ช่วยเสริมสร้างกล้ามเนื้อรอบข้อเข่าให้แข็งแรง และลดการเสียดสีของข้อเข่า
- ใช้รองเท้าที่เหมาะสม การเลือกรองเท้าที่มีความยืดหยุ่นและสามารถรองรับน้ำหนักตัวได้ดี ช่วยลดแรงกระแทกที่ข้อเข่า
แม้ว่าโรคข้อเข่าเสื่อมจะเป็นปัญหาสุขภาพที่ส่งผลกระทบต่อชีวิตประจำวันอย่างมาก แต่หากเรารู้จักดูแลและป้องกันตั้งแต่เนิ่น ๆ และหลีกเลี่ยงการใช้งานข้อเข่าหนักเกินไป จะช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดข้อเข่าเสื่อมได้อย่างมาก อย่าลืมให้ความสำคัญกับข้อเข่าของคุณตั้งแต่วัยทำงาน เพราะข้อเข่าที่แข็งแรงจะเป็นพื้นฐานของการใช้ชีวิตอย่างมีคุณภาพในระยะยาว